Op basis van de kadernota Integrale Veiligheid Westelijke Mijnstreek 2023-2026 wordt tweejaarlijks een Actieplan Integrale Veiligheid voor Sittard-Geleen vastgesteld. Voor de jaren 2023-2024 geldt het actieplan .
In het plan zijn de acties op het gebied van veiligheid beschreven. De toelichting op de subprogramma’s komt daarom grotendeels overeen met het actieplan.
Sociale Veiligheid
Sociale veiligheid gaat over hoe veilig inwoners, ondernemers en bezoekers zich voelen. Het heeft daarom ook te maken met overlast en criminaliteit. Criminaliteit kan een grote impact hebben op mensen en een gevoel van onveiligheid veroorzaken. Hierbij denken we in het bijzonder aan cybercriminaliteit, woninginbraken, straatroven, overvallen en geweld. In 2024 hebben we ons samen met partners als de politie ingezet om deze vormen van criminaliteit te voorkomen en waar nodig aan te pakken. Zo hebben we bijvoorbeeld aan personen die op straat betrapt worden met inbrekersgereedschap een last onder dwangsom opgelegd. Daarnaast hebben we inwoners en ondernemers geïnformeerd over hoe zij er zelf voor kunnen zorgen dat ze geen slachtoffer worden van criminaliteit. Onze aanpak hebben we steeds aangepast op verschillende doelgroepen. We hebben ook inwoners en ondernemers gefaciliteerd die zelf mee willen doen aan het vergroten van het veiligheidsgevoel in hun buurt of wijk (met o.a. buurtbemiddeling buurtpreventieteams en Whatsapp-buurtpreventiegroepen). Voor buurtpreventie zijn verdere stappen gezet in het streven naar een gemeentebrede dekking.
Elk jaar hebben we speciale aandacht voor vuurwerkoverlast. Het afsteken van vuurwerk is alleen toegestaan tussen 31 december 18.00 uur en 1 januari 02.00 uur. We hebben in 2024 onder meer ingezet op (preventief) toezicht en publiekscommunicatie. Met de campagne ‘hoe LIT is dit?’ hebben we ons in 2024 met name gericht op jongeren. Voor deze campagne werkten we samen met scholen en jongerenwerk. Op de campagne zijn positieve reacties ontvangen. Op basis van de data die we verzamelen over meldingen van vuurwerkoverlast zijn in onze gemeente enkele ‘hotspot-locaties’ te herkennen. Deze gebieden hebben een focus gehad in de campagne en ons toezicht. Dit heeft dit jaar acht HALT-verwijzingen opgeleverd. Het aantal meldingen van vuurwerkoverlast is in 2024 afgenomen in vergelijking met voorgaande jaren.
In 2021 is gestart met een projectmatige doorontwikkeling van het gemeentelijk cameratoezicht. Momenteel geven we uitvoering aan het beleid ‘gemeentelijk cameratoezicht Sittard-Geleen 2022-2026’. In 2024 hebben we ontwikkelingen gemonitord en geëxperimenteerd met flexibel cameratoezicht en geweldsdetectie.
De samenwerking met de politie, onder meer het gezamenlijk uitkijken van de camera’s door politie en buitengewoon opsporingsambtenaren, is verstevigd.
Zorg en Veiligheid
Ook in onze gemeente zijn hulpbehoevenden die te maken hebben met een opeenstapeling van persoonlijke problemen, onder andere: psychische klachten, verslavingsgevoeligheid en sociale onzekerheid. Deze personen zijn vaak het slachtoffer van misbruik en criminaliteit, of veroorzaken zelf overlast en veiligheidsproblemen. Ook in 2024 is gewerkt aan het verstevigen van het beleid op meerdere dossiers en is veel aandacht besteed aan casuïstiek.
In 2024 is extra ingezet op de aanpak van jeugdcriminaliteit via het opstarten van het programma Preventie met Gezag. Daarnaast is geïnvesteerd in de verbeterpunten naar aanleiding van het inspectierapport naar de zorg en ondersteuning aan Donny M. Dit heeft geleid tot strategische opgaven van de werkagenda van de Commissie Zorg en Veiligheid Zuid-Limburg. Met de Commissie Zorg en Veiligheid Zuid-Limburg brengen we partijen samen om complexe domein overstijgende vraagstukken effectief op te volgen. Daarnaast is de doorontwikkeling van het Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek geëffectueerd.
Andere aandachtspunten op het gebied van zorg en veiligheid in 2024 waren:
Re-integratie (ex-)gedetineerden
Voor een veilige samenleving is het van belang dat een gedetineerde na het uitzitten van de straf goed terugkeert in de maatschappij en niet recidiveert. In 2024 is zowel op Zuid-Limburgs niveau als op lokaal niveau projectmatig geïnvesteerd in een integrale ketensamenwerking. Zo is een lerend netwerk opgebouwd en zijn werkprocessen verbeterd.
(Contra)terrorisme, Extremisme en Radicalisering (CTER)
Terrorisme, extremisme en radicalisering zijn uitingen die druk zetten op de samenleving en de rechtsorde. We werken lokaal voortdurend aan preventie en vroegtijdig signaleren van dreigingen. Zo zijn sociale activiteiten met jongeren georganiseerd (sport, wedstrijden) om radicalisering te voorkomen. Daarnaast zijn signalen met de politie, het Openbaar Ministerie en het Zorg- en Veiligheidshuis omgezet in passende interventies.
Personen met verward gedrag
Het Verbindingspunt Informatie en Advies (VIA) brengt informatie van organisaties in de zorg en veiligheid over personen met verward gedrag bij elkaar, om zo de juiste hulp te bieden. Ook is uitvoering gegeven aan de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd).
Geweld in afhankelijkheidsrelaties
Om huiselijk geweld en kindermishandeling de aandacht te geven, is in 2024 de nieuwe meerjarige regiovisie ‘Geweld in Afhankelijkheidsrelaties Zuid-Limburg’ vastgesteld. Daarin staan onder meer acties op het gebied van bewustzijn, signaleren en het verbeteren van samenwerking. Daarnaast hebben we actief deelgenomen aan de landelijke campagnes ‘Orange the World’ en Week tegen de Kindermishandeling.
Passende woonvorm voor zorgbehoevenden met een veiligheidsrisico
Iedereen heeft recht op een menswaardig thuis. Ook voor personen die niet gemakkelijk in de maatschappij kunnen wonen. Deze kleine groep personen veroorzaakt momenteel op verschillende plekken in de gemeente veel overlast. Met een passende woonvorm voor deze personen kunnen we de overlast verminderen en mensen een stabiel thuis bieden. in 2024 is inzichtelijk gemaakt waar locaties aan moeten voldoen. Streven is op basis hiervan tot locatiekeuze te komen.
Preventie met Gezag – aanpak jeugdcriminaliteit
De jeugd is de toekomst. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft in 2024 extra (structurele) middelen beschikbaar gesteld voor geselecteerde gemeenten, waaronder Sittard-Geleen. Dit doet zij onder de noemer ‘Preventie met Gezag’. Met het programma Preventie met Gezag werken we in onze gemeente aan het voorkomen dat jongeren in de criminaliteit terechtkomen; door te signaleren, te helpen en jongeren perspectief te bieden. In 2024 is gewerkt aan een uitvoeringsplan en financiële vertaling waarna interventies zijn ingezet of versterkt.
Doorontwikkeling Zorg en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek
Het Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek (ZVH WM) is dé plek waar gemeenten, justitiële partners en zorgpartners samenwerken om complexe persoonsgerichte zorg- en veiligheidsproblemen aan te pakken. Vanwege autonome ontwikkelingen (aangescherpte landelijke richtlijnen, groeiende taken en samenwerking van de drie Zuid-Limburgse Zorg- en Veiligheidshuizen), was het ZVH WM genoodzaakt om door te ontwikkelen en een stevige basisinrichting neer te zetten. In 2023 is gestart met het doorontwikkelingstraject, geeffectueerd in 2024. Zo heeft het ZVH WM onder andere een gesimplificeerde financieringsstructuur, afgebakende taken en een eigen leidinggevende.
Ondermijning
Ondermijning is de vermenging van de onderwereld en de bovenwereld. Criminelen maken gebruik van normale dingen, zoals vergunningen aanvragen, huizen of loodsen huren of bedrijven starten. In 2024 hebben we als gemeente samengewerkt om ondermijning aan te pakken; met de politie, het Openbaar Ministerie, het Platform Veilig Ondernemen, de Belastingdienst en het Regionaal Informatie en Expertise Centrum Limburg. Ons doel is om onze gemeente minder aantrekkelijk te maken voor criminelen. We hebben ons gericht op witwassen, criminele motorclubs, mensenhandel en drugscriminaliteit.
We hebben gewerkt aan het inzichtelijk maken van ondermijning, het weerbaar maken van diverse doelgroepen en hebben ingezet op toezicht en handhaving. In 2024 hebben we 31 panden gesloten waar drugs werden verhandeld, voor verschillende periodes. We hebben de Wet Bibob onverkort toegepast.
Signalen van ondermijning, zoals die via Meld Misdaad Anoniem zijn binnengekomen, zijn samen met de politie aangepakt. Ook hebben we in 2024 opnieuw gekeken naar wat wij als gemeente kunnen doen in de aanpak. Voorbeelden hiervan zijn onze deelname aan het ACT! Interventieteam Westelijke Mijnstreek en de inzet van onze Inspecteurs Ondermijning. We hebben negen straatdealers een last onder dwangsom opgelegd.
We hebben preventieve bedrijfsbezoeken uitgevoerd, zo nodig met partners als de politie en Belastingdienst. Met het Ondermijningshuis tijdens de Week van de Veiligheid en de Meld Misdaad Anoniem campagne op bedrijventerreinen, is ingezet om onze samenleving meer weerbaar te maken.
Externe Veiligheid
Externe veiligheid heeft te maken met de risico’s voor mensen en het milieu bij het gebruik, de opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen. Naast bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken, zijn ook buisleidingen en transportroutes over weg, water en spoor risicobronnen.
Samen met betrokken partijen is er veel werk gemaakt van de uitwerking van het (veiligheids)convenant Chemelot. Zo is een zonebeleid uitgewerkt op basis van aanbevelingen van de technische veiligheidscommissie. Dit zorgt voor het borgen van een veilige leefomgeving en duidelijkheid voor vergunninghouder Chemelot. Voor het 'realistisch gifwolkaandachtsgebied' (zone 2) is onderzoek gestart naar beschikbare en effectieve beschermende maatregelen.
Op basis van adviesrapporten en de Omgevingsvisie wordt in 2025 gestart met de uitwerking van een omgevingsprogramma waarin externe veiligheid is opgenomen. Bijzondere aandacht hebben we in 2024 gehad voor het emplacement Sittard en de stationsomgeving Sittard. Voor het emplacement hebben we mogelijkheden onderzocht in overleg met Prorail om de veiligheid verder te verbeteren, met opvolging in 2025. Dit proces loopt samen met de ontwikkelambities in het kader van Sittard Centraal.
Toezicht en handhaving leefbaarheid
De gemeente heeft de afgelopen jaren ingezet op de doorontwikkeling van de BOA’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) door middel van opleiding en trainingen, zodat zij in staat zijn om hun in omvang toenemende verantwoordelijkheden goed uit te voeren. Onze BOA’s zorgen ervoor dat bewoners en ondernemers zich prettig voelen in hun omgeving. Ze hebben in 2024 taken uitgevoerd, zoals het oplossen van burenruzies, de aanpak van jeugdoverlast, geluidsoverlast en afvaldumpingen.
De jeugd-BOA’s hebben afgelopen periode een grotere rol gekregen in het aanpakken en voorkomen van jeugdoverlast in onze wijken. Een jeugd-BOA heeft contact maken met vooral de jongeren en benut dit contact ook om deze doelgroep in kaart te brengen.
Sinds 2024 gebruiken BOA’s in onze gemeente het C2000-systeem als communicatiemiddel. Dit systeem zorgt ervoor dat de BOA’s en politie goed kunnen samenwerken en snel met elkaar kunnen communiceren, vooral in dringende situaties (bij escalaties, noodgevallen of wanneer ondersteuning van politie nodig is). Zij hebben probleemloos gebruik kunnen maken van het C2000-systeem.
Andere veiligheidsthema’s
Veiligheidsaanpak in de Ontwikkelpaden
In de vertaling van de Toekomstvisie 2030 Sittard-Geleen is ook binnen de ontwikkelpaden in 2024 gewerkt aan de aanpak van veiligheid. Het gaat dan om de ontwikkelpaden: Geleen-Zuid, Geleen-Centrum, Sittard-West en Sittard-Centrum. Medio 2024 zijn onze extra activiteiten op het gebied van veiligheid en leefbaarheid gestart met o.a. een project rondom fietsverlichting bij scholen, de inzet van straatstewards, de aanpak van fietsendiefstal en de controles van garageboxen.
Crisisnoodopvang Sittard
Naast de brandweerkazerne aan de Zürichstraat in Sittard is vanaf juni 2023 voor een jaar een tijdelijke opvang geopend voor maximaal 300 asielzoeker. De crisisnoodopvang was voor maximaal 300 asielzoekers. Naast aspecten als dagbesteding en zorg, was er oog voor de veiligheid op en rondom de opvanglocatie, waaronder de brede omgeving. Onder meer was aandacht voor een goede veiligheidsorganisatie, beveiliging en toezicht. Dit is gebeurd in samenwerking tussen politie, brandweer, gemeente/BOA’s en bedrijf IMA.
Informatie/intelligence
Als gemeente werken we steeds meer aan een goede informatiepositie op het gebied van veiligheid. We willen ‘weten wat er speelt’ in onze gemeente. Met de juiste informatie krijgen we de veiligheid in de wijken goed inzichtelijk, kunnen we preventief werken, kunnen we beter sturen en ook het effect meten van de aanpak die we samen met partners uitvoeren. In 2024 hebben we een nieuw systeem geïmplementeerd voor alle signalen en casuïstiek die met veiligheid te maken hebben.
Evenementen en voetbal
Samen met de organisatoren, gemeente en partners als de politie, de GGD GHOR en de brandweer hebben we in 2024 gezorgd voor zo veilig mogelijke evenementen. Grote evenementen zijn samen met onze partners beoordeeld vanuit het beoordelingskader crowd-management en evenementveiligheid om te komen tot gedeelde beelden over risico’s en de manier waarop deze te beheersen. In 2024 is opnieuw gestuurd op de (eigen) verantwoordelijkheid van een organisator voor de veiligheid van zijn evenement. In dit kader hebben we in het eerste kwartaal van 2024 workshops georganiseerd voor evenementenorganisatoren. Ook hebben we hiervoor aandacht gehad tijdens de Week van de Veiligheid. Deze workshops borduurde voort op de informatiebijeenkomst van 2023. In 2023 is het landelijke dreigingsniveau verhoogd (niveau 4: substantiële dreiging). In 2024 is het niveau hetzelfde gebleven. Via inrijbeperkende maatregelen bij (grotere) evenementen hebben we aandacht gehouden voor de veiligheid van bezoekers.
Daarnaast is gewerkt aan het verbeteren van de veiligheid rondom voetbalwedstrijden. We zetten ons in voor een gastvrije en veilige voetbalbeleving, waar supporters zich welkom en beschermd voelen. Ons streven is om zoveel mogelijk wedstrijden te laten verlopen met zo weinig mogelijk wedstrijdmaatregelen. Dit doen we samen met Fortuna Sittard, politie, brandweer, Openbaar Ministerie en het Fortuna Supporters Collectief.