Samenvatting begrotingsaanpassingen

In hoofdstuk 2 ‘Ontwikkelingen per programma’ geven wij per programma inzicht in de ontwikkeling van de budgetten en de voorstellen tot bijstelling van deze budgetten. Voor een volledig beeld van de financiële bijstellingen verwijzen wij u naar de betreffende tabellen op de programmabladen.

Aan de hand van de financiële bijstellingen op de programmabladen zijn in onderstaand overzicht de bijstellingen opgenomen die van invloed zijn op het begrotingssaldo. Conform onze bepalingen in de financiële verordening worden alle bijstellingen > € 50.000 afzonderlijk gepresenteerd. Posten onder dit bedrag worden samengevoegd onder de noemer ‘kleine verschillen’, tenzij posten gekoppeld zijn aan een structurele bijstelling.

Leeswijzer/ toelichting:

In bovenstaande tabel hebben wij de voorstellen tot begrotingsaanpassing opgenomen die van invloed zijn op het begrotingssaldo. Positieve bedragen hebben een voordelig effect op het begrotingssaldo; negatieve bedragen hebben een nadelig effect. Uit de tabel blijkt dat het totaal aan begrotingsaanpassingen in alle jaarschijven voordelig is. Het voordeel bedraagt in 2024 € 2,3 mln. en loopt af tot een voordeel van € 0,6 mln. in 2028.

Bij de uitwerking van onderdeel 3 ‘Ontwikkeling begrotingssaldi tot en met de 3de rapportage 2024’ geven we inzicht in de invloed van de resultaten uit deze rapportage op de ontwikkeling van de begrotingssaldi en de globale analyse van het structureel begrotingsevenwicht . Voordat wij onderstaand de individuele posten kort toelichten geven wij eerst een analyse op hoofdlijnen.

Op hoofdlijnen

De grootste voordelen hebben betrekking op het gemeentefonds en financiering. De financiële gevolgen uit de septembercirculaire 2024 (gemeentefonds) leiden tot een structureel voordeel in de begroting en meerjarenraming. De septembercirculaire biedt geen structurele oplossing voor de eerder besloten kortingen in het gemeentefonds, ingaande 2026. Het grootste voordeel uit de septembercirculaire komt door een voordeel die afkomstig is van het Btw-compensatiefonds 2024. Ook zijn in de circulaire extra middelen beschikbaar gesteld voor de effecten van loon- en prijsontwikkeling. Deze middelen zijn toegevoegd aan de stelpost inflatie. Daarnaast is er sprake van een incidenteel voordeel op het onderdeel financiering. De renteontwikkeling heeft een gunstig effect op onze rente-inkomsten bij de schatkist. Daarnaast hebben wij minder leningen aangetrokken dan eerder aangenomen. Bij het onderdeel Participatie/ Vidar is er met name in 2024 sprake van een fors voordeel voornamelijk door een positieve bijstelling op de uitvoeringskosten van de centrumregeling Vidar.

De grootste nadelen hebben een incidenteel karakter en hebben betrekking op de definitieve vaststelling van het budget BUIG 2024. Deze bijstelling is nadelig door een lager aandeel in het macrobudget. Daarnaast is sprake van een incidentele ophoging van het budget multidisciplinaire kinderdagbehandeling (jeugd) als gevolg van een wijziging in de arrangementen.

Per post

Gemeentefonds – septembercirculaire 2024

Net als de meicirculaire 2024 biedt de septembercirculaire 2024 geen structurele oplossing voor het ravijnjaar 2026. Weliswaar krijgen gemeenten er vanaf 2025 door een hogere inflatieverwachting extra geld bij. Maar dit geld is nodig voor de inflatiestijging van lonen en prijzen. Bovendien zijn er gemeenten die er reëel zelfs op achteruit gaan, omdat het landelijke volumeaccres licht nadelig is. Dit nadeel kan Sittard-Geleen opvangen door een actualisatie van het verdeelmodel. Ruim de helft van de inkomsten uit onze gemeentelijke begroting is afkomstig uit het gemeentefonds.

Door een herziening van het financieringsstelsel ontvangen de gemeenten vanaf 2026 een lagere gemeentefondsuitkering. In de meicirculaire 2024 is een deel van het tekort gecompenseerd door middel van het schrappen van opschalingskorting met ingang van 2026. Hier tegenover staat een incidentele korting in het gemeentefonds in 2025. Beide effecten uit de meicirculaire zijn in de begroting 2025 verwerkt. Echter het saldo van de gemeentefondsuitkering vanaf 2026 blijft, na het schrappen van de opschalingskorting, onder het niveau van voorgaande jaren. Het grootste voordeel uit de septembercirculaire komt door een voordeel, dat afkomstig is van het Btw-compensatiefonds 2024. Gemeenten kunnen de btw die ze moeten betalen namelijk declareren bij het Rijk via het Btw-compensatiefonds. Dit fonds kent echter een plafond. Declareren de gezamenlijke gemeenten méér dan er in het Btw-compensatiefonds beschikbaar is, dan past het gemeentefonds het tekort bij. Blijft er geld over, dan gaat het overschot terug naar het gemeentefonds. Uit de septembercirculaire blijkt dat er in 2024 € 447 miljoen (landelijk) is toegevoegd aan het gemeentefonds. Voor een verdere toelichting verwijzen wij naar de raadsinformatiebrief septembercirculaire 2024 van 10 oktober jl.

Financiering / renteontwikkeling

Incidentele bijstelling mutaties rente Financiering:

• Er zijn (nog) geen nieuwe leningen afgesloten in 2024, hierdoor kan het saldo van de stelpost rente met € 0,88 mln. worden afgeraamd
• Voordeel rente-inkomsten schatkistbankieren ad € 1,15 mln. door een hogere liquiditeit bij de schatkist dan eerder aangenomen. Van deze € 1,15 mln. is € 0,58 mln. bestemd voor de projecten waarvan de nog niet bestede aangetrokken projectfinanciering bij de schatkist staat.

Actualisatie wachtgeld 2024

De budgetten bij bestuur kunnen incidenteel voor 2024 naar beneden bijgesteld worden als gevolg van actualiseren van de wachtgelden voormalig wethouders. Deze middelen vallen vrij ten gunst van de algemene middelen.

Bijdrage Sittard-Geleen aan Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek

In 2024 is de doorontwikkeling van het Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek afgerond. Daarbij is tevens de kostenverdeelmethode tussen de deelnemende gemeenten binnen de Westelijke Mijnstreek herijkt. Dit levert een positief resultaat op voor de gemeente Sittard-Geleen (lagere bijdrage). De dekking van deze bijdrage bestaat onder meer uit (tijdelijke) subsidies, waardoor de dekking meerjarig kan fluctueren. De afwijking in de begroting is gebaseerd op het actuele beeld (dat steeds opnieuw wordt bezien).

Onderhoudskosten groen 2024

Zoals in de 2de rapportage 2024 aangegeven verwachten we een tekort aan budget voor het groencontract voor 2024. Dit tekort wordt vooralsnog geraamd op € 0,5 mln. Een deel van dit tekort, ca. € 0,26 mln. kan opgevangen worden binnen het taakveld groen. Resteert een tekort van € 0,24 mln. Hiervan kan € 0,10 mln. gecompenseerd worden door een overschot op budget civiel technische kunstwerken. Er is dus nog naar verwachting € 0,14 mln. extra nodig ten laste van algemene middelen. Het daadwerkelijke tekort is afhankelijk van de weersomstandigheden de laatste maanden van het jaar en zal indien nodig bijgesteld worden in de jaarrekening. Deze mutatie raakt programma 2 en 5.

Bijstelling woningaanpassingen Wmo

Op basis van de huidige analyses zien we op dit moment een vertraging in de uitvoering van de grote projecten. Vooralsnog is het onzeker of de aangegane verplichting in het kader van de geplande projecten volledig gerealiseerd wordt in 2024. Indien deze uitgaven niet gerealiseerd worden in 2024, dan zullen deze uitgaven gerealiseerd worden in het 1ste en 2de kwartaal van 2025. Het voorstel is het budget incidenteel af te ramen met € 235.000. Het blijft een openeindregeling en om die reden kan een aanvraag die voldoet aan wet- en regelgeving niet geweigerd worden.

Participatie/ Vidar

Het resultaat omvat de volgende onderdelen:

• Dienstverlening KBL
  Overeenkomstig de landelijke en lokale ambities om het aantal mensen met schulden terug te dringen, laat de trend zien dat meer mensen gebruik maken van de dienstverlening van de Kredietbank Limburg (KBL). De kosten voor de dienstverlening van de KBL loopt daardoor op. Daarnaast stijgt ook het uurtarief. De dekking hiervan verloop gedeeltelijk via de stelpost inflatie. Per saldo wordt de begroting in 2024 nadelig bijgesteld met een bedrag van € 0,29 mln.
• Vrijval gemeentefonds inflatie en energie
  Om de nadelige gevolgen van de inflatie- en energiecrisis op te kunnen vangen, heeft het Rijk voor inwoners, bedrijven en instellingen tal van maatregelen getroffen, zoals het noodfonds voor energie. Inwoners, bedrijven en instellingen kunnen voorliggend gebruik maken van deze voorzieningen. Hierdoor vervalt, gezien het bestedingsdoel, een effectieve inzet van deze middelen.
• Individuele inkomenstoeslag
  De doelgroep die aanspraak kan maken op een individuele inkomenstoeslag, doordat zij langdurig zijn aangewezen op een laag inkomen, is kleiner dan bij het wijzigingsbesluit door de Raad van 12 juli 2023 werd aangenomen.
• Werkbedrijf
  Het jaarrekeningresultaat 2023 van het Werkbedrijf viel gunstiger uit dan verwacht. Het aandeel in de exploitatiebijdrage daalt hierdoor. Het aantal mensen dat vanuit de WSW aan het werk is in het Werkbedrijf is verder gedaald. Dit komt door de invoering van de Participatiewet per 2015, waarmee de instroom in de WSW werd afgesloten. Daar staat instroom vanuit de Participatiewet (PW’er) door met name mensen met een arbeidsbeperking – indicatie nieuw beschut of indicatie baanafspraak – tegenover. Echter niet elke SW’er die uitstroomt wordt vervangen door een PW’er Daardoor neemt het aantal mensen dat werkzaam is in of via het Werkbedrijf af. Het activiteitenniveau daalt en daarmee dalen de kosten. De opbrengsten laten een positieve trend zien.
• Uitvoeringskosten centrumregeling Vidar
  De verrekeningen binnen de CR Vidar vallen hoger uit dan begroot, hetgeen een positief effect heeft op ons begrotingssaldo.

Middelencomplex BUIG

Het Rijk heeft op 1 oktober jl. het definitieve budget voor de gebundelde uitkering (BUIG) 2024 bekend gemaakt. Door met name de loon-prijsontwikkeling (LPO) valt het definitieve budget hoger uit dan verwacht. Het aantal mensen dat aangewezen is op inkomensondersteuning dan wel werkt met ondersteuning van een loonkostensubsidie laat een stabiel verloop zien. De stijging van het wettelijk minimumloon (WML) leidt daarentegen wel tot een forse toename van de uitgaven aan bijstand en loonkostensubsidies. Voor een verdere toelichting, inclusief de doorkijk naar 2025 en volgende jaren verwijzen wij naar de rapportage die hierover bij de ontwikkelingen van programma 6 is opgenomen.

Leren en jongeren (RMC – Back on track en jongerenloket)

Incidenteel voordelige bijstelling door:

• Extra middelen RMC
  Vanuit het rijk zijn extra middelen RMC beschikbaar gesteld. Ons aandeel daarin is € 38.000 wat ontvangen is vanuit de gemeente Heerlen.
• Bijstelling back on track
  De vorige organisatie die voor team leren en jongeren trajecten back on track uitvoerde doet dit niet meer. Daarom blijft er in 2024 incidenteel budget (€ 25.000) over in 2024. We zoeken nu naar een partij die de uitvoering structureel kan borgen.
• Bijstelling jongerenloket
  Binnen het jongerenloket zijn dit jaar aanzienlijk lagere kosten. Normaal ontvangen wij een factuur voor de dilemmamanager met licentiekosten. Echter een groot deel over 2024 was al vooruitbetaald en de facturatie is nu niet meer vooruitbetaald waardoor de kosten in 2024 incidenteel lager zijn (€ 40.000).

Vrijval budget Sociaal Medische Advisering (SMA)

De capaciteit binnen de GGD als uitvoerder van de taken met betrekking tot SMA was onvoldoende om alle meldingen op dit vlak vanuit team zorg op te pakken. Ze hebben het contract per 1-7-2024 ook opgezegd en is er een nieuwe aanbesteding geweest voor een nieuwe partij. Bij de nieuwe partij is het proces en de capaciteit ook nog niet op orde. Daarom valt het resterend budget voor de tweede helft van het jaar in 2024 incidenteel vrij.

Incidentele aframing naheffingsaanslagen

Het aantal naheffingsaanslagen parkeren (lees: parkeerboetes) is lager dan begroot. De begroting wordt voor 2024 negatief bijgesteld met € 90.000.

Multidisciplinaire kinderdagbehandeling (jeugd)

De najaarsprognose van Inkoop Maastricht Jeugd Zuid-Limburg komt hoger uit dan eerdere prognoses uit 2024. Als gevolg van de omzetting van de MKD-arrangementscode naar een ander arrangement per 1 januari 2024 worden deze ‘nieuwe’ indicaties volledig toegerekend aan dit jaar waardoor een incidentele ophoging van € 700.000 nodig is. Deze omzetting was in eerdere prognoses niet meegenomen.

Netcongestie: Centrale Onderwijs- en sportvoorziening Grevenbicht - Obbicht

Zoals in programma 7 toegelicht zorgt netcongestie binnen onze gemeente ervoor dat bedrijven en instellingen niet kunnen uitbreiden, verduurzamen en/of nieuwbouw realiseren.

Om het nieuwe gebouw geschikt te maken voor gebruik, zijn tijdelijke of definitieve maatregelen nodig om voldoende elektrisch vermogen te kunnen garanderen. Een definitieve voorziening, zoals bijvoorbeeld een batterij, heeft voordelen in de exploitatie omdat er minder elektriciteit hoeft te worden ingekocht, waardoor (een gedeelte van) de investeringen kan worden terug verdiend gedurende de exploitatie. Zie ook taakveld 7 Netcongestie. De basisschool in Grevenbicht verlaat na dit schooljaar het gebouw.

Aanpassing riolering (belastingmaatregelen 2025)

De uitwerking van de belastingmaatregelen 2025 Riool resulteert in een structureel voordeel van € 0,05 mln. De kosten zijn gestegen, hetgeen tot uiting komt in de ontwikkeling van het tarief. Deze hogere kosten leiden tot een hoger bedrag aan verhaalbare BTW, hetgeen ten gunste van de algemene middelen komt. M.b.t. het verschil van € 0,14 wordt € 0,1 verrekend met een negatief resultaat in programma 2 inzake een boeking kostenverdeelstaat. Het resterend positief resultaat van € 0,04 wordt veroorzaakt door een correctie in de kostenverdeelstaat m.b.t. Reiniging.

Aanpassing afval (belastingmaatregelen 2025)

De uitwerking van de belastingmaatregelen 2025 Afval resulteert in een structureel voordeel van € 0,18 mln. De kosten van RWM zijn gestegen, hetgeen tot uiting komt in de ontwikkeling van het tarief. Deze hogere kosten leidt tot een hoger bedrag aan verhaalbare BTW, hetgeen ten gunste van de algemene middelen komt.

Spuk Onderwijs Achterstandenbeleid (OAB)

We hebben inmiddels de definitieve beschikking 2024 ontvangen van de specifieke uitkering Onderwijsachterstandenbeleid. Conform deze beschikking zijn de bedragen meerjarig aangepast.

Huisvesting – voorbereiding satellietlocatie wijkbeheer Born

De raad heeft in mei 2021 ingestemd om naast de realisatie van de nieuwe huisvesting voor Wijkbeheer/ IPOR in het Mauritspark te Geleen, in Born een satellietlocatie te handhaven. Om te komen tot een passende inrichting voor deze satellietlocatie, zullen de mogelijkheden onderzocht moeten worden. In verband met de fase van het dossier Wijkbeheer en IPOR, vragen wij nu een voorbereidingsbudget van € 0,15 mln. De totaal benodigde investeringskosten voor de satellietlocatie Wijkbeheer Born worden separaat aan de raad voorgelegd.

Beschermingsprogramma roeken

Op een aantal locaties in onze gemeente, waar onder de Doctor Nolenslaan in Sittard en de Henri Hermanslaan en Jos Klijnenlaan in Geleen, wordt overlast van roeken ervaren. Voordat maatregelen genomen kunnen worden om deze overlast te bestrijden, dient hiervoor een plan opgesteld te worden en goedgekeurd te worden door Provincie Limburg. Dit plan hebben we opgesteld en afgestemd met Provincie. Definitieve goedkeuring van dit plan wordt op korte termijn verwacht. Om vervolgens de benodigde maatregelen te treffen is aanvullend budget nodig, in 2025 € 0,07 mln en in 2026 – 2029 jaarlijks € 0,02 mln. De reeds beschikbare budgetten voor plaagdierbestrijding zijn hiertoe niet toereikend. Na definitieve goedkeuring van het plan, zal begin 2025 direct gestart worden in de Dr. Nolenslaan te Sittard, aangezien daar zich de grootste populatie roeken bevindt en het te behalen effect/resultaat het grootst wordt geacht.

Vrijval taakmutatie coalitie jeugd septembercirculaire

De geraamde besparing vanuit het coalitieakkoord Rutte IV op de jeugdzorg kon conform de meicirculaire in 2025 nog niet gerealiseerd worden. In de september circulaire is aangegeven dat dit structureel is. Hiermee wordt dus structureel geld toegevoegd aan de algemene uitkering van het gemeentefonds. Voor onze eigen begroting heeft dit maar een beperkt effect, omdat de besparing in de budgetten jeugd nu niet gerealiseerd kan worden. Wij hadden een structurele besparing van ongeveer € 3 mln. ingeboekt, die via deze maatregel wordt teruggedraaid.

Motie ‘Kleine kampjes’

In het recent uitgevoerde behoefteonderzoek naar nieuwvestiging van woonwagenstandplaatsen is de noodzaak hiervan aangetoond. Daar waar mogelijk en snel realiseerbaar (laaghangend fruit) kunnen bestaande woonwagenlocaties beperkt worden ingebreid. Een belangrijke voorwaarde hierbij is dat de nieuwe woonwagenstandplaatsen worden ingevuld met bewoners die passen binnen de reeds zittende gemeenschap.

Kleine verschillen

Onderdeel van deze post is het beschikbaar stellen van jaarlijks € 20.000 in 2025 en 2026 voor groeneducatie door CNME de Rollen. Dit met het doel de lopende programma’s in het kader van de groenagenda een impuls te geven. Met deze bijstelling wordt uitvoering gegeven aan de aangenomen raadsmotie groeneducatie van 12 november jl.