Actualisatie begrotingsbeeld

Algemeen

In de 1ste rapportage 2025 hebben wij onze begroting voor het laatst bijgesteld. Met de begrotingssaldi uit deze rapportage als vertrekpunt, zijn wij de voorbereiding van de 2de rapportage 2025 gestart. In tegenstelling tot de 1ste rapportage 2025 stellen wij in deze rapportage alleen het begrotingsbeeld voor de lopende jaarschijf 2025 bij. Voor zover bijstellingen een structureel karakter hebben, krijgen deze posten een plek in de begroting 2026 die tegelijkertijd met de 2de rapportage wordt behandeld.

In het onderdeel 'Ontwikkelingen per programma' geven we per programma inzicht in de financiële bijstellingen van de begrotingsposten binnen het programma. Voor de verwerking van financiële bijstellingen passen wij onze begrotingskaders toe. Dit betekent dat we de opgenomen bijstellingen niet binnen het taakveld of betreffende programma kunnen oplossen. Met andere woorden, de oplossing van met name de nadelige aanpassingen vindt plaats via de totale begroting.

In dit verband merken wij op dat, passend binnen het karakter van een uitzonderingsrapportage, nadelige aanpassingen die binnen het product of programma worden opgelost, niet in deze rapportage zijn opgenomen. Daarnaast zijn voorstellen opgenomen die geen effect hebben op het begrotingssaldo. Bijvoorbeeld omdat een bijstelling van een begrotingspost voor loon- en prijsstijgingen wordt gedekt uit de gereserveerde inflatie middelen.

We starten de actualisatie van onze begroting 2025 met de begrotingssaldi uit de vastgestelde 1ste rapportage 2025. Voor een zo goed mogelijk inzicht in de ontwikkeling van onze financiële positie betrekken wij de volgende onderdelen in de actualisatie van het begrotingsbeeld:

1. Begrotingsaanpassingen 2de rapportage 2025;
2. Financiële ontwikkelingen;
3. Ontwikkeling begrotingssaldi tot en met de 2de rapportage 2025.

Leeswijzer tabellen

Voor de leesbaarheid van de financiële tabellen plaatsen wij enkele opmerkingen:

• Bedragen zijn weergegeven in duizendtallen, tenzij anders is aangegeven;
• Bedragen met een ‘+’ hebben een positieve invloed op het begrotingssaldo; bedragen met een ‘-‘ hebben een negatieve invloed op het begrotingssaldo;
• Tussen de verschillende overzichten kan sprake zijn van minimale afrondingsverschillen.

Samenvatting begrotingsaanpassingen

Bij het onderdeel ‘Ontwikkelingen per programma’ geven wij per programma inzicht in de ontwikkeling van de budgetten en de voorstellen tot bijstelling van deze budgetten. In onderstaande tabel hebben wij de saldi van de budgetten per programma samengevat.

Tabel 1- samenvatting programmasaldi

Leeswijzer tabel 1:

De actuele begroting (kolom c) fungeert als vertrekpunt voor de actualisatie van de budgetten. De actuele begroting wordt bepaald door de primitieve begroting (kolom a) en de begrotingswijzigingen die sindsdien zijn verwerkt (kolom b). Deze begrotingswijzigingen hebben betrekking op administratieve, budgettair neutrale wijzigingen en de aanpassingen uit de 1ste rapportage 2025. In kolom d zijn de voorstellen uit deze rapportage tot bijstelling van de budgetten 2025 per programma opgenomen. Tot slot geeft kolom e inzicht in de actuele begroting 2025, inclusief de bijstellingen uit de 2de rapportage 2025.

De bedragen in de kolommen (a), (c) en (e) zijn saldobedragen; het verschil tussen de totale baten en lasten van het programma. Voor programma Bestuur en ondersteuning betreft dit een positief saldo - de baten zijn hoger dan de lasten -, omdat hier de inkomsten uit het gemeentefonds en de belastingen worden verantwoord. Ook programma Milieu heeft door de opbrengsten uit de afval- en rioolheffing een positief saldo. De overige programma’s hebben een negatief saldo - de lasten zijn hoger dan de baten -. Op deze programma’s worden naast specifieke inkomsten de lasten verantwoord om het programma uit te kunnen voeren. De bedragen in de kolommen (d) hebben betrekking op het totaal van de bijstellingen op het programma.

Toelichting tabel 1:

Uit de tabel blijkt dat wij de actualisatie van ons begrotingsbeeld, op basis van de actuele begroting, starten met een nadelig saldo van € 1,5 mln. Het totaal aan bijstellingen in deze rapportage bedraagt in 2025 € 2,6 mln. voordelig. De verwerking van deze bijstellingen leidt tot een voordelig begrotingssaldo na de 2de rapportage 2025 van € 1,1 mln. In de volgende tabel geven wij een toelichting op de belangrijkste voorstellen tot begrotingsaanpassing.

Tabel 2: Begrotingsaanpassingen

Leeswijzer tabel 2:

In bovenstaande tabel hebben wij de voorstellen tot begrotingsaanpassing opgenomen die van invloed zijn op de begrotingsruimte. Bijstellingen die tenminste € 50.000 bedragen zijn hier afzonderlijk in opgenomen. Bijstellingen onder dit bedrag zijn samengevoegd onder ‘kleine verschillen’. Voor een volledig inzicht in de voorgestelde bijstellingen per programma, inclusief inhoudelijke toelichting, verwijzen wij u naar het onderdeel “Ontwikkelingen per programma van deze rapportage. Hier zijn ook de voorstellen tot aanpassing opgenomen die geen invloed hebben op het begrotingssaldo; de budgettair neutrale aanpassingen. Bij het onderdeel ‘Financiële ontwikkelingen’ lichten wij de belangrijkste overige bijstellingen toe.

Toelichting tabel 2:

Uit de tabel blijkt dat het totaal aan bijstellingen in deze rapportage in 2025 € 2,6 mln. voordelig is. Per bijstelling geven we aan of de bijstelling alleen voor 2025 (incidenteel) aan de orde is, of een structureel karakter heeft. Voor zover posten een structureel karakter hebben, is dit meegenomen in de begroting 2026.

Onderstaand zijn de bijstellingen uit de tabel 2 op hoofdlijnen toegelicht.

1. Meicirculaire 2025

De Meicirculaire 2025 heeft voor Sittard-Geleen in begrotingsjaar 2025 geleid tot een incidenteel nadeel. Dit komt door een lagere definitieve afrekening van het BTW-compensatiefonds (BCF).

2. Actualisatie kapitaallasten (financiering en afschrijvingen)

Deze bijstelling bestaat uit de volgende onderdelen:

a. De kapitaalslasten zijn geactualiseerd en de afschrijvingen bijgesteld op basis van actuele prognoses voor de voortgang van onze projecten.

b. In de begroting 2025 van de rente-uitgaven voordelig bijgesteld omdat de realisatie van de investeringen achterblijft op de planning van de investeringen. Dit heeft tot gevolg dat er minder gefinancierd zal worden dan eerder verwacht en dat er minder rentekosten geraamd hoeven te worden.

c. Op basis van de voortgang van het investeringsprogramma 2021-2024 en de uitvoeringsagenda 2024-2026 zijn de kapitaallasten geactualiseerd. Resulterend in incidentele vrijval door latere start/ afronding van projecten respectievelijk het structureel oplossen van afwikkelverschillen.

3. Dividenduitkering Enexis boekjaar 2024

Bijstelling dividend Enexis Holding NV over het boekjaar 2024.

4. Voorlopig jaarrekeningresultaat 2024 BsGW

Incidenteel bijstellen van het definitief jaarresultaat 2024 BSGW.

5. Extra middelen/ afrekening 2024 VSV en RMC

De subsidie voor de aanpak Voortijdig Schoolverlaten voor 2025 is ontvangen en tevens is over 2024 het restant toegekend.

6. Voorbereiding uitwerking iStrategie/ uitvoeringsprogramma's

De I-Visie/ I-strategie wordt uitgewerkt in een concreet uitvoeringsprogramma. Ingegeven door autonome ontwikkelingen ligt de focus hierbij op onderwerpen als Common Ground, Informatiebeheer en - beveiliging, Data en AI. De gevraagde middelen betreffen een werkbudget om tot een uitvoeringsprogramma te komen. Daarnaast wordt gestart met de uitvoering van projecten op het gebied van AI en data.

7. Implementatie personeelsplan mobiliteit (CAO)

Vanuit onze mobiliteitsaanpak en de ambities uit de Omgevingsvisie vragen wij van onze samenleving een actieve inzet op het gebied van duurzaamheid en gezondheid. Als werkgever is het belangrijk dat de gemeente hierin zelf het goede voorbeeld geeft. Tegelijkertijd ervaren we, mede door de krapte op de arbeidsmarkt, toenemende uitdagingen in het aantrekken en behouden van personeel. Daarnaast stelt de nieuwe cao Gemeenten 2025–2027 (artikel 3.22, lid 1), de verplichting voor de werkgever om een lokale regeling voor de vergoeding van woon-werkverkeer vast te stellen. Tenslotte vraagt ook de geplande nieuwe huisvesting van de organisatie om actualisering van ons mobiliteitsbeleid. Deze incidentele bijstelling is met name bedoeld voor de voorbereiding en implementatie van een plan van aanpak. De structurele gevolgen van dit plan worden gedekt uit de reservering voor de CAO-gevolgen (stelpost inflatie).

8. Nieuw financieel pakket/ scansoftware inrichtings- en implementatiekosten

Zoals in de 1e rapportage 2025 aangegeven zijn noodzakelijke updates van ons financieel pakket aan de orde, waarna een Europese aanbesteding van het financiële informatiesysteem worden voorbereid. Dit nieuwe systeem is niet alleen wenselijk vanwege toenemende mogelijkheden maar ook noodzakelijk, in het kader van onder andere dataveiligheid en betrouwbaarheid van registratie. Er wordt nu op ingezet om met het nieuwe systeem in 2028 of 2029 live te gaan. Daarnaast moet extra ingezet worden op het bestaande systeem in 2026 en 2027. Vooruitlopend op het aanbestedingsresultaat worden de (extra) structurele lasten ingeschat op jaarlijks oplopend van € 0,15 mln. in 2026 en 2027 naar € 0,3 mln. vanaf 2028. De structureel hogere lasten van het nieuwe systeem worden gedekt uit de stelpost inflatie.

Daarnaast wordt voor inrichting en implementatie rekening gehouden met indicatief € 1,2 mln. projectkosten (2025: € 0,15 mln.; 2026 en 2027 jaarlijks € 0,45 mln. en in 2028 € 0,15 mln.).

9. Inrichting structureel exploitatiebudget regio-archief

In 2022 is het ontvlechtingsproces gestart van het RegioArchief gemeente Sittard-Geleen uit het cultuurbedrijf De Domijnen, op basis van het genomen collegebesluit destijds. In 2026 ronden we dit proces af met als sluitstuk de opname van een eigen exploitatiebudget met passende p-kosten voor het RegioArchief in de gemeentelijke begroting.

10. Onderhoudsvoorziening gymzalen/ schoolgebouwen

Conform de BBV-regelgeving valt de onderhoudsvoorziening voor gymzalen (schoolgebouwen) ad € 0,7 mln. vrij. Een deel van de middelen (circa € 0,5 mln.) wordt overgeheveld naar de onderhoudsreserve Sport. Dit bedrag is nodig voor het onderhoud aan de gymzalen in eigen beheer. Het restant ad € 0,2 mln. valt vrij ten gunste van de algemene middelen.

11. Bijstelling PGB

Inwoners kunnen kiezen om in plaats van zorg in natura een persoonsgebonden budget te ontvangen. Sinds 2024 zien wij een forse stijging in het aantal inwoners dat een PGB ontvangt. Om die reden stellen we voor de kosten bij te ramen zodat deze meer in lijn liggen met de nota’s die wij ontvangen van de SVB.

12. Indicatie bijstelling regelingen in de BUIG

De bijstellingen in de jaarschijven 2025 en 2026 zijn gebaseerd op het nader voorlopig budget BUIG (Besluit Uitkeringen Algemene Bijstand) voor 2025. Hierbij is sprake van een neerwaartse bijstelling van het macrobudget. Dit betekent dat het totale budget voor gemeenten lager uitvalt dan eerder geraamd. Daarnaast is ons aandeel (2025: 0,59%) in dit Macrobudget lager dan in de begroting 2025 is aangenomen. In de bijstelling 2025 is rekening gehouden met de achtervang uit de algemene reserve risicobeheersing.

Gezien de fluctuaties rondom het middelencomplex BUIG en de nog te verwachten effecten van de sluiting van VDL-NedCar worden de meerjarige effecten betrokken in het vervolg van de P&C-cyclus.

13. Indicatie bijstelling middelencomplex Vidar werkbedrijf

Ten gevolge van de gewijzigde kostenstructuur worden de uitvoeringskosten van het Werkbedrijf en beide verloners (Vidar Loont BV en Vidar aan de Slag BV) in zijn geheel ondergebracht bij de Centrumgemeente: de gemeente Sittard-Geleen. Het Werkbedrijf en beide verloners sturen sec op haar kernactiviteiten respectievelijk het beschikbaar stellen van werkplekken voor mensen met een Wsw indicatie en de Participatiewet en het verlonen van mensen uit de Participatiewet die met ondersteuning van Vidar aan het werk zijn. Doordat in de BV’s de uitvoeringskosten wegvallen, laten de drie BV’s positieve resultaten zien die ten gunste komen van de gemeente Sittard-Geleen.

14. Borging uitvoeringskracht bestaande taken

De omvang van onze begroting is de laatste jaren verder gegroeid tot een bedrag van € 460 mln. (begroting 2025). Gekoppeld aan deze toename zien we zowel een toename van het takenpakket als een hogere complexiteit van taken. Organisatiebreed zijn niet alle onderdelen meegegroeid met deze ontwikkeling. Reparatie is noodzakelijk om continuïteit in de uitvoering van de bestaande in- en externe dienstverlening te kunnen borgen.

15. Post robuuste begroting

Het saldo van de post robuuste begroting bedraagt in 2025 € 0,75 mln. We stellen voor hiervan € 0,2 mln. toe te voegen aan de post onvoorzien en het resterend bedrag van € 0,55 mln. vrij te laten vallen ten gunste van het begrotingssaldo.

Zie tevens de toelichting bij het onderdeel ‘financiële ontwikkelingen’.

16. Voorzieningen woonwagens kermisexploitanten

Jaarlijks worden de gemeentelijke evenementen reëel begroot. In 2025 zijn op dit moment extra kosten vanwege het plaatsen van water- en stroomvoorzieningen voor woonwagenexploitanten tijdens Gelaender Kirmes. Dit geldt ook voor de woonwagens van de kermisexploitanten bij Oktoberfeest Sittard. Tevens geldt dat er nog geen nieuwe locatie is waar de woonwagens in de toekomst gestald kunnen worden, hetgeen randvoorwaardelijk is voor de organisatie van de kermissen. Hiervoor zullen waarschijnlijk ook nog inrichtingskosten en structurele kosten van aansluitingen moeten worden gemaakt.

17. Sittard-Geleen 25 jaar

In 2026 viert Sittard-Geleen haar 25-jarig bestaan. Met dit jubileum haken we in op bestaande evenementen, festivals en tradities die al betekenis geven aan onze leefomgeving. We geven ook ruimte aan en ondersteunen verrassende ideeën, initiatieven en samenwerkingen tussen onderwijs, sport en cultuur, ondernemers, kunstenaars en de gemeente. Het jubileumjaar staat in het teken van verbinding: tussen inwoners, wijken, generaties en verleden/toekomst. Het versterkt de veerkrachtige identiteit van de gemeente en zet in op participatie, trots en samenwerking.

De voorbereiding worden dit jaar gestart.

18. Incidentele aanvulling budget topsport

Vooruitlopend op de nog op te stellen topsportvisie is €100.000 extra budget nodig om mogelijke financiële knelpunten op te vangen van de topsportverenigingen. Het afgelopen jaar hebben we gemerkt dat diverse verenigingen (zoals de Lions, Eaters en Hellas-Glana) het financieel lastig hebben. Met dit bedrag kan de topsport incidenteel ondersteund worden. Voor de lange termijn wordt een topsportvisie uitgewerkt. Om op deze manier de topsportverenigingen in de basis te versterken, zodat verenigingen actief kunnen werken aan de ontwikkeling van een toekomstbestendige topsportstructuur.

Financiële ontwikkelingen

Uitgaande van de in deze rapportage voorgestelde begrotingsaanpassingen gaan we onderstaand nader in op de bijstellingen met betrekking tot:

• Ontwikkelingen stelpost inflatie
• Kredietvoteringen
• Specifieke begrotingsposten

Ontwikkeling stelpost inflatie

Via de P&C-cyclus volgen wij de invloed van loon- en prijsstijgingen op onze begroting. In onze begroting hebben wij middelen, die wij hiervoor via de circulaires hebben ontvangen, gereserveerd om de effecten van deze loon- en prijsstijgingen op te kunnen vangen. Deze middelen zijn gereserveerd op de stelpost inflatie. In onderstaande tabel brengen wij de inzet van deze stelpost in beeld.

Tabel 3 – Inzet stelpost inflatie

Uit bovenstaande tabel blijkt dat over 2025 een bedrag van € 14,9 mln. beschikbaar is om de gevolgen van loon- en prijsontwikkelingen op te kunnen vangen. Dit bedrag is afkomstig uit de middelen die het Rijk via de circulaires beschikbaar heeft gesteld. Daarnaast is via de resultaatbestemming van de jaarrekening 2024 een bedrag van € 5,7 mln. aan de stelpost toegevoegd.

In de 1ste rapportage 2025 is besloten een bedrag van € 5,5 mln. in te zetten ten laste van de beschikbare middelen. Aanvullend worden in deze rapportage een aantal voorstellen gedaan om een beroep te doen op de gereserveerde middelen. In totaal gaat het om een bedrag van afgerond € 4,0 mln. In onderstaande tabel is aangegeven, welke posten het betreft.

Tabel 4 – voorstellen Inzet stelpost inflatie 2de rapportage 2025

Voor een toelichting op de afzonderlijke posten verwijzen wij naar de programmabladen in het hoofdstuk ‘Ontwikkelingen per programma’. In eerdere P&C-producten hebben wij bij de beschikbare inflatiemiddelen de kanttekening geplaatst dat indien de inflatieontwikkeling minder nadelig wordt, de kans bestaat dat het Rijk de beschikbaar gestelde middelen gedeeltelijk via de accresontwikkeling terughaalt.

Na verwerking van de mutaties in deze rapportage is in 2025 nog een bedrag beschikbaar van € 5,5 mln. In de voorbereiding van de 3de rapportage 2025 zal beoordeeld worden of alle loon- en prijseffecten die zich in 2025 hebben voorgedaan, ten laste van de stelpost zijn gebracht. Voor zover nodig worden correcties in de bijstellingen doorgevoerd. Daarnaast kunnen in de laatste maanden van het jaar nog nieuwe effecten van loon- prijsontwikkeling blijken. Op basis van de uitkomst van deze analyse stellen we voor het restant budget in de 3de rapportage 2025 over te hevelen en toe te voegen aan de beschikbare inflatiemiddelen in de jaarschijf 2026.

Kredietvoteringen

In deze rapportage wordt voorgesteld de volgende kredieten beschikbaar te stellen:

Tabel 5: Kredietvoteringen

In deze rapportage stellen we voor een viertal investeringskredieten beschikbaar te stellen voor een totaalbedrag van afgerond € 2,8 mln. De kapitaallasten van deze kredieten worden gedekt binnen de bestaande begroting. Voor een gedetailleerdere toelichting op bovenstaande voorstellen tot kredietvotering verwijzen wij naar de betreffende programma’s in het onderdeel ‘Ontwikkelingen per programma’.

Specifieke begrotingsposten

Onderstaand gaan we nader in op de post robuuste begroting.

Robuuste begroting

Tegen de achtergrond van het naderende ravijnjaar heeft de raad in de begroting 2024 besloten een structurele post ‘robuuste begroting’ van jaarlijks € 2,0 mln. op te nemen. Dit met het doel ruimte in de exploitatie te creëren in termen van weerbaarheid om onvoorziene ontwikkelingen en risico’s op te kunnen vangen. En daarnaast wendbaar te kunnen door invulling te kunnen geven aan (landelijke) opgaven en ambities, in de vorm van cofinanciering met andere partners.

Het ravijnjaar lijkt nu (deels) afgewend, waardoor wij een alternatieve inzet voor de invulling van weerbaarheid en wendbaarheid voorstellen. Voor de jaarschijf 2025 heeft dit de volgende consequenties:

• Weerbaarheid: we stellen voor de post onvoorzien te verhogen (jaarlijks incidenteel in te zetten) in 2025 van € 0,1 mln naar € 0,3 mln. Als aanvulling op de achtervang van het gekwantificeerd risicoprofiel in de algemene reserve risicobeheersing.
• Wendbaarheid: Het restant van € 0,5 mln. valt vrij ten gunste van de begrotingsruimte.

In onderstaande tabel wordt het verloop van het saldo van de post ‘robuuste begroting’ in 2025 inzichtelijk gemaakt. In de begroting 2026 komen we terug op de structurele inzet van deze post.

Tabel 6 – robuuste begroting

Specifieke uitkeringen (Spuks)

Een specifieke uitkering (Spuk) is een budget dat verplicht aan een door het Rijk gesteld doel besteed moet worden (geoormerkt) en waarover decentrale overheden verantwoording aan het Rijk moeten afleggen. Via deze rapportage stellen wij voor uitvoering te geven aan onderstaande nieuwe Spuks:

Het Rijk verstrekt aan gemeenten een SPUK voor een specifiek bestedingsdoel. In beginsel kunnen gemeenten met een SPUK geen financieel resultaat behalen. Bij een SPUK ligt de allocatiebevoegdheid van de middelen bij het Rijk. Het Rijk blijft zogezegd de “eigenaar” van het geld. Dit in tegenstelling tot bij het Gemeentefonds. Bij het Gemeentefonds heeft de Raad de allocatiebevoegdheid. Het College voert de SPUK uit namens het Rijk. Wij stellen voor uitvoering te geven aan onderstaande (nieuwe) Spuks:

Ontwikkelingen begrotingssaldo

Begrotingsruimte

Bij het onderdeel ‘samenvatting begrotingsaanpassingen’ hebben wij de bijstellingen uit deze rapportage in beeld gebracht die van invloed zijn op het begrotingssaldo. In onderstaande tabel hebben wij, rekening houdend met deze begrotingsaanpassingen, de ontwikkeling van het begrotingssaldo 2025 inzichtelijk gemaakt.

Tabel 7: Ontwikkeling begrotingsruimte

We zijn de actualisatie van het begrotingsbeeld gestart met een nadelig begrotingssaldo van € 1,5 mln. Na verwerking van de bijstellingen in deze rapportage is het nadelig saldi uit vertreksituatie omgebogen in een voordelig saldo van € 1,1 mln. De voordelige bijstellingen uit de actualisatie van de kapitaallasten (afschrijvingen en rente) en de prognose middelencomplex Vidar Werkbedrijf zijn de belangrijkste oorzaken voor de positieve ontwikkeling van het begrotingssaldo.

Structureel begrotingsevenwicht

Naast de ontwikkeling van onze begrotingssaldi is de ontwikkeling van de structurele begrotingssaldi een belangrijke parameter voor de beoordeling van onze financiële positie en financiële veerkracht. Een structureel sluitende meerjarenbegroting is immers randvoorwaardelijk om, zonder noodzaak tot ombuigingen, nieuwe structurele verplichtingen aan te kunnen gaan.

Structureel begrotingsevenwicht is bovendien een randvoorwaarde om in aanmerking te komen voor repressief begrotingstoezicht. In de begroting 2026 wordt op basis van het actueel begrotingsbeeld en het overzicht incidentele baten en lasten ingegaan op de ontwikkeling van de structurele begrotingssaldi.