Ontwikkelingen

Omgevingsvisie

In gesprek met de samenleving werken we aan een nieuwe omgevingsvisie voor Sittard-Geleen. Dit doen we als uitwerking van de Toekomstvisie 2030 en de actualisatie van de omgevingsvisie 2016. In de omgevingsvisie leggen we de beleidsprincipes vast over hoe we onze leefomgeving de komende jaren willen inrichten. Ook nemen we op welke ontwikkelingen we de komende jaren willen stimuleren óf juist willen tegengaan.

De raad heeft eerder de uitgangspuntennotitie en de doelen voor de fysieke leefomgeving vastgesteld in december 2022. In 2022 en 2023 verkenden we met de samenleving in meerdere overleggen welke opgaven we hebben en wat voor mogelijkheden we hebben om te werken aan onze opgaves. Vanuit hier formuleerden we concept keuzes. Begin 2025 leggen we de omgevingsvisie na verdere participatie ter besluitvorming aan de raad voor.

Met de omgevingsvisie werken we aan een meer samenwerkende en participatieve gemeente. Dit vergt een meer opgavegerichte inzet. In plaats van de huidige veelal sectorale aanpak. Deze beweging is alleen deels meegenomen in de middelen Omgevingswet. De extra inzet en de daarbij benodigde middelen concretiseren we in de uitvoeringsparagraaf van de omgevingsvisie. Na besluitvorming over de omgevingsvisie nemen we dit financieel mee bij de begroting vanaf 2026.

Woningprogrammering en Woondeal Limburg

Met het ondertekenen van de Woondeal en de resultaten uit de recente woningonderzoeken (behoefte en schaarste) is de gemeente haar visie en rol op de woningmarkt aan het veranderen. Dit vraagt onder andere om nieuwe beleidskeuzes, tactische en programmatische uitwerking en actiever contact met ontwikkelende partijen (woningcorporaties en ontwikkelaars).

Hier staat tegenover dat onderzoeken nog altijd een risico op het ‘uit de markt vallen’ van bepaalde woningen aankaarten. Het gaat dan vooral om woningen die niet levensloopbestendig zijn en duurzaamheidstechnisch in slechte staat verkeren. Dit betekent niet dat de gemeente dit soort woningen direct uit de markt moet halen. Met de woningcorporaties moet wel gezocht worden naar een wijze om deze woningen op een passende manier verder te exploiteren of, indien bepaalde demografische voorspellingen werkelijkheid worden, uit de markt te halen / te vervangen.

NOVEX-gebied Zuid-Limburg

Rijk en regio Zuid-Limburg hebben samen een concept ontwikkelperspectief opgesteld voor de samenwerking in het NOVEX-gebied Zuid-Limburg. Dit wordt gebruikt als input voor de landelijke Nota Ruimte en is de basis voor het gezamenlijke uitvoeringsprogramma en de Regionale Investeringsagenda die opgesteld worden.

Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH)

De Omgevingswet is op 1 januari 2024 in werking getreden. Het urgentiebesef voor een gezonde en veilige leefomgeving voor inwoners en ondernemers is groter dan ooit. Ontwikkelingen rondom stikstof, PFAS, energietransitie, ruimtegebruik, water, bodem etc. maar ook het beoordelen van omgevingsvergunningen en initiatieven vragen om een deskundige aanpak. Beleid, vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn cruciale schakels bij het adviseren over en het beoordelen van ontwikkelingen in onze leefomgeving. Door de komst van de Omgevingswet wordt dit nog omvangrijker en vereist intensieve, deskundige en proactieve samenwerking. Dit geldt ook voor het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), hét digitale (omgevings)loket waar (straks) alle gegevens over de fysieke leefomgeving samenkomen. Dit zal zich de komende jaren verder ontwikkelen.

Dit betekent dat dienstverlening, DSO/VTH-systemen/toepasbare regels/software, participatie, werkprocessen, initiatief-/casemanagement en advisering (intern en door ketenpartners) steeds belangrijker zullen worden.

Bovendien blijkt uit onze registraties in de vergunningensystemen is de laatste jaren een stijgende trend in klantcontacten, aantallen initiatieven, vergunningen, (welstands)toetsingen e.d. Dit wordt nog versterkt door een recente toename van aanvragen ingediend onder het oude regime van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo, geldend tot 01-01-2024) en een toename van klantcontacten vanwege het momenteel onvoldoende en onduidelijk functioneren van het DSO, zoals ook landelijk door de VNG voorspeld was en waarbij door de VNG bij gemeenten erop is aangedrongen om hier tijdig op te anticiperen qua bezetting.

Omgevingswet/APV/Bijzondere wetten

De Omgevingswet werkt daarnaast ook door bij horeca en evenementen (denk aan terrassen, geluid, locatieprofielen, duurzaamheid, circulariteit). Ook dit zal leiden tot een intensivering bij de uitvoering.

Dit geldt ook voor ontwikkelingen vanuit het Bibob beleid (gemeentebrede toets in plaats van risicogebieden, de Wet kinderopvang (strengere wetgeving) en schaarse vergunningen (Europese wetgeving met beperkte in plaats van onbeperkte looptijden). De intensivering bij de uitvoering, evenals het ontbreken van ondersteunende software zal ook hier leiden tot inzet van extra middelen.

VTH-applicatie

Rx.Mission, het VTH-zaaksysteem van Team Vergunningen, Parkeren, Markten en Havens en Team Toezicht en Handhaving, is nu enkele maanden operationeel. Het implementatietraject is in september 2023 afgerond. 2024 zal in het teken staan van een verdere doorontwikkeling van de applicatie. Deze doorontwikkeling ziet o.a. op:

• Aanschaf en implementatie van aanvullende (noodzakelijke) modules
• Inrichting van de Samenwerkingsruimte conform regionale samenwerkingsafspraken met ketenpartners
• Verdere integratie met het DSO
• Verdere ontwikkeling van het systeem t.b.v. ontsluiten en visualiseren van data, efficiënte(re) processen en workflows, etc.

De doorontwikkeling zal zowel individueel als op basis van de regionale samenwerking onder leiding van het SGIV (Samenwerkingsverband Gemeenschappelijke Informatievoorziening VTH) worden ingezet. Voor het implementatietraject is er in 2024 nog een krediet van € 83.000 beschikbaar. Op dit moment is nog niet duidelijk of het resterende krediet voldoende is voor de afronding van het implementatietraject. Zodra er meer duidelijkheid is, zal in de P&C-cyclus worden gerapporteerd of een eventuele bijstelling van het krediet noodzakelijk is.

De Wet goed verhuurderschap (Wgv)

De Wet goed verhuurderschap (Wgv) is op 1 juli 2023 in werking getreden. Met deze wet wil de regering ongewenste verhuurpraktijken tegengaan en woningzoekenden, huurders en arbeidsmigranten beschermen. Er wordt een (basis)norm voor goed verhuurderschap geïntroduceerd door middel van algemene regels die meetbaar, handhaafbaar en afdwingbaar zijn. Het Rijk heeft via het Gemeentefonds middelen ter beschikking gesteld om gemeenten financieel te ondersteunen bij de implementatie en uitvoering van het wetsvoorstel. Voor de gemeente Sittard-Geleen is het bedrag voor 2023 bepaald op € 96.208 (een combinatie van een incidentele en structurele uitkering) en vanaf 2024 ontvangt de gemeente jaarlijks structureel € 69.000. Deze middelen zijn deels ingezet om centraal (op Zuid-Limburgse schaal) een meldpunt op te richten waar inwoners terecht kunnen met meldingen. Het meldpunt is ingericht en ondergebracht bij Stichting Huurteam Zuid-Limburg voor de duur van één jaar. Mogelijke handhavingsverzoeken die uit een melding volgen, pakt de gemeente Sittard-Geleen zelf op.

De financiële impact van het oprichten van het meldpunt bedraagt voor Sittard-Geleen € 19.250 en heeft vooralsnog een incidenteel karakter. Na een jaar wordt geëvalueerd of het meldpunt op deze manier structureel wordt ingericht. De extra uitvoeringslast binnen toezicht en handhaving en mogelijk vergunningen is nu nog niet inzichtelijk. De opschaling als gevolg van de extra taken wordt voor zover mogelijk opgevangen binnen de door het rijk toegekende incidentele en structurele middelen.

Zodra er meer duidelijkheid is, zal in de P&C-cyclus worden gerapporteerd of een eventuele bijstelling van de budgetten noodzakelijk is.

De Wet betaalbare huur (Wbh)

Op grond van de Wet betaalbare huur (Wbh) worden verhuurders verplicht zich aan de maximale huurprijzen te houden. Gemeenten kunnen hierop (bestuursrechtelijk) gaan handhaven. De inwerkingtreding van de Wbh is voorlopig uitgesteld tot 1 juli 2024. Op dit moment is nog niet bekend welke impact de inwerkingtreding van de wet heeft op de capaciteit (mensen en middelen) van het team Toezicht en Handhaving.

VHF - Volkshuisvestingsfonds 1e tranche Geleen-Zuid

Met de toekenning van de aanvraag van het Volkshuisvestingsfonds ‘Transformatie Westelijke Mijnstreek’ heeft de gemeente een bijdrage ontvangen vanuit het rijk voor het verduurzamen van de wijken Geleen-Zuid en Kluis. De verduurzaming omvat de isolatie van ongeveer (afhankelijk van de kosten) 251 particuliere woningen. De eigenaren mogen gebruik maken van de financiële ondersteuning. Er zijn een aantal belangrijke wijzigingen t.a.v. de oorspronkelijke regeling doorgevoerd. De WOZ-waarde datum is aangepast, waardoor meer woningeigenaren in aanmerking komen. Als eerste stap kan men zich momenteel inschrijven voor het uitvoeren van een gratis energieonderzoek, om te kijken welke werkzaamheden kunnen bijdragen aan het verduurzamen van de woning. Woningeigenaren die daarna besluiten om dit te laten uitvoeren mogen nu zelf een aannemer inschakelen. Een belangrijke uitdaging waar we in dit proces de komende periode ook mee van doen hebben zijn de gevolgen die de Wet Natuurbescherming (Wnb) heeft op dit soort processen. Binnen de wijk Geleen-Zuid en Kluis is het woningbestand met name gekenmerkt door jaren ’50,-’60 en –’70 woningen. Met name bij deze woningen speelt de verduurzamingsopgave. Juist de bouwwijze van deze woningen zijn uitermate geschikt als huisvesting voor beschermde vleermuissoorten. In de resultaatbestemming over de jaarstukken 2023 wordt in dit verband voorgesteld voor de aanbesteding van het Soortenmanagementplan (SMP) een bedrag van € 0,96 mln. beschikbaar te stellen.

Herontwikkeling vrijvallende locaties unilocatie

Op basis van de besluitvorming realisatie unilocatie zijn informatiebijeenkomsten georganiseerd, waarin de herontwikkelingsmogelijkheden voor de vrijvallende buitensportlocaties zijn toegelicht en ook de mogelijkheid is geven om mee te denken over de herbestemming. Er is vanuit de gemeenschap interesse om op de school-/gymlocatie in Obbicht een Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) initiatief te laten landen. Daarnaast wordt later dit jaar de planontwikkeling voor de schoollocatie Grevenbicht opgestart. Voor de andere locaties verwijzen wij de voortgangsrapportage grote dossiers - onderdeel regeling grote projecten.

Herhuisvesting Oekraïense inwoners

Na de inval van Rusland in Oekraïne, op 24 februari 2022, zijn veel Oekraïners ontheemd geraakt en gevlucht. De Europese Unie heeft voor hen de Regeling Tijdelijke Bescherming (RTB) ingesteld. Dit betekent dat alle lidstaten opvang en werk mogelijk moeten maken voor Oekraïense ontheemden. Nu, in 2024 is er nog geen perspectief op terugkeer en verschuift het tijdelijke kader van opvang naar een meer structureel kader. Anticiperend hierop maakt onze gemeente de beweging naar autonome opvanglocaties die geschikt zijn voor een langduriger verblijf. Vier locaties zijn geschikt bevonden: de Kleine Steeg 11 in Sittard, de Walramstraat 9-19 in Sittard, de voormalige parkeerplaats aan de Heinseweg in Sittard, het terrein van het voormalige DaCapo College Graaf van Loonstraat 39 in Born. Deze locaties worden in 2024 getransformeerd naar gemeentelijke opvanglocaties voor de Oekraïense ontheemden die al woonachtig zijn in onze gemeente. De huisvesting van de Oekraïense ontheemden wordt bekostigd uit daarvoor bestemde middelen vanuit het Rijk en daarmee uitvoering te geven aan het beleid huisvesting arbeidsmigranten

Naast de meer structurele locaties heeft het college naar aanleiding van een verzoek van de minister besloten om de opvangcapaciteit met 40 á 50 plekken te verhogen en hiervoor een aanbesteding uit te zetten. De opdracht is gegund aan Watersley.

Woonwagenlocatie Obbichterweg

Op deze locatie bevinden zich meer bewoners dan is toegestaan. Door de standplaatsen elders uit te breiden, kunnen we de situatie van de boventallige bewoners normaliseren. Tot aan de overdracht aan de woningcorporatie kunnen hier extra beheer- en onderhoudskosten uit voortvloeien.

Uitwerking bod woningbouw bij OV-knooppunten

Om te voldoen aan de nationale woningbouwvraag is vanuit het Rijk gevraagd voorstellen uit te werken voor grootschalige woningbouw rondom OV (intercity) knooppunten. In samenwerking met de Provincie en de Limburgse gemeenten met intercitystations wordt momenteel een bod uitgewerkt voor woningbouwontwikkelingen na 2030 rondom de Limburgse IC-stationslocaties. Dit biedt kansen voor de verdere verbetering van de leefbaarheid en veiligheid in en rondom de stationslocatie in Sittard.

Woningbouwontwikkelingen in relatie tot ontwikkellocaties

Er wordt aan ruim 20 ontwikkellocaties gewerkt waaronder de locaties rondom de Kleine Steeg en President Kennedysingel te Sittard. Voor deze laatste is de start van de fysieke bouw voorzien eind 2024. Eind 2023 is de gemeente eigenaar geworden van de voormalige caravanstalling St. Rosa waardoor komende jaren verder invulling kan worden gegeven aan deze locatie. Ook de ontwikkellocaties in het centrum van Geleen zijn verder opgepakt. Naast de locaties in Geleen en Sittard zijn ook verschillende locaties in de dorpskernen opgepakt of zelfs verkocht zoals in het geval van de voormalige schoollocatie in Einighausen.

Ondanks deze positieve ontwikkelingen is de financiële prognose minder optimistisch. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat veelal maatschappelijke functies en/of betaalbare woningen worden ontwikkeld op deze locaties. Ook is er sprake van meer maatschappelijk gewenste ambities een kostenverhogend effect hebben. Hierdoor raakt de reserve Ontwikkellocaties eerder leeg dan aanvankelijk geprognotiseerd. In 2024 wordt er een financiële onderbouwing geleverd zodat de reserve tijdig kan worden gevuld en niet uitgeput raakt waardoor de maatschappelijke noch financiële meerwaarde niet wordt behaald.